Институт құқық қорғау қызметіне кандидаттарды алғашқы кәсіптік даярлауды, сондай-ақ құқық қорғау органдары қызметкерлерін, оның ішінде Президенттік резервте тұрғандарды кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды жүзеге асырады.
Курстар жыл сайын бекітілетін жоспар-кесте, оқу жоспары және оқыту бағдарламалары негізінде жүргізіледі.
Оқыту пәні мен тыңдаушылар контингенті бойынша сараланады. Осы мақсаттар үшін курстарды ұйымдастыруға, оқу бағдарламаларын әзірлеуге, сондай-ақ оқу-әдістемелік материалдарды дайындауға бірыңғай стандарттар енгізілді.
Институт мыналардан тұрады:
1) Ұйымдастыру-әдістемелік жұмыс басқармасы.
2) Прокурорлық қадағалау кафедрасы.
3) Қылмыстық қудалау және жедел-іздестіру қызметі кафедрасы.
4) Қызметтік даярлық кафедралары.
5) Жаһандық қатерлерге қарсы іс-қимыл жөніндегі арнайы даярлық кафедрасы.
Академия құрылған сәттен бастап құқық қорғау органдарының 12939 қызметкері, оның ішінде 4446 қызметкер қашықтан оқытылды.
Көрсетілген саннан:
* 9720 адам біліктілікті арттыру курстарынан өтті;
* Семинарларда 1105 қызметкер және тренингтерде 180 қызметкер оқыды;
* 1812 офицер арнайы алғашқы дайындықты аяқтады;
* 122 болашақ басшы Президенттік резерв курстарында біліктілігін арттырды.
Алғашқы кәсіби дайындық
2020 жылғы 26 маусымдағы №80 бірлескен бұйрықпен Прокуратура органдарына, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке және экономикалық тергеу қызметіне кіретін адамдар үшін алғашқы кәсіптік даярлыққа іріктеудің және оны өткізу шарттарының, сондай-ақ оларды алғашқы кәсіптік даярлықтан шығару негіздерінің қағидалары бекітілді.
Прокуратураның 666 қызметкері, экономикалық тергеу қызметінің 197 қызметкері, Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің 96 қызметкері оқытылды.
Прокуратура органдарының 299 қызметкері, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің 50 қызметкері және экономикалық тергеу қызметінің 40 қызметкері білім алуда.
Тыңдаушылар келісімшартқа қол қойды, қабылдау туралы бұйрықпен, Жатақханада тұру ережелерімен және Ішкі тәртіп регламентімен танысты.
Тыңдаушылар үшін Академия жатақханасында тегін жайлы тұру (4 адамға арналған душ және жуынатын бөлмелері, бос уақыт және тұрмыстық қызмет көрсету бөлмелері, асхана және т.б.) қарастырылған. Әйелдер тыңдаушылар үшін жеке корпус қарастырылған.
Сондай-ақ күніне үш рет тамақтану және шәкіртақы төлеу қарастырылған.
Прокуратура органдарының, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің және экономикалық тергеу қызметінің тыңдаушылары үшін оқу мерзімі — алты ай.
Оқу процесі оқу бағдарламасы мен кестеге сәйкес жүргізіледі.
Алғашқы кәсіптік даярлықтың басты ерекшелігі — міндетті тағылымдамамен әрбір құқық қорғау органының ерекшелігіне сәйкес қызметке үміткерлерді тәжірибеге бағдарланған оқыту болып табылады.
Мұндай тәсіл тереңдетілген кәсіби білім мен дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Оқудан кейін жас кадрлар алғашқы күннен бастап толыққанды қызмет атқаруға дайын болады.
Президенттік резерв
Білім беру қызметінің маңызды бағыты Құқық қорғау органдары басшылығының Президенттік резервінде тұрған қызметкерлерді даярлау болып табылады. Бұл білім беру жобасы Мемлекет басшысының жаңа формацияның басшылары-көшбасшылар мен заманауи менеджерлерді құру жөніндегі міндетін орындау мақсатында іске асырылуда.
Құқық қорғау органдары академиясының базасында Президенттік резерв курстарынан өту «Құқық қорғау қызметі туралы» заңда, Президенттің «Құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдар басшылығының президенттік резервін қалыптастыру туралы» (28.08.2013 ж. № 624) және «Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанынан Құқық қорғау органдары академиясын құру туралы» (04.05.2015 ж. № 15) Жарлықтарында көзделген.
Оқытудың жоғары деңгейін қамтамасыз ету үшін сабаққа беделді ғалымдар мен практиктер, шетелдік сарапшылар (АҚШ, Ұлыбритания, Сингапур және т.б.), мемлекеттік органдардың басшылық құрамының өкілдері, сондай-ақ үздік отандық және шетелдік жаттықтырушылар тартылады.
Академия қызметі барысында тыңдаушылар тарапынан оң пікірлер алған өз курстарын өткізуде айтарлықтай тәжірибе жинақталды. Мысалы, «Дағдарыстық жағдайларды басқару» курсы осындай құбылыстарды бағалау және болжау бойынша білім береді, келіссөздер жүргізу дағдыларын дамытады, сондай-ақ өзгермелі жағдайларда тез дұрыс шешім қабылдауға үйретеді.
«Заманауи менеджмент және аналитикалық жұмыс негіздері» блогында стратегиялық және жобалық менеджмент мәселелері, Agile тәсілдері, Scrum командаларында жұмыс істеу, Kaidzen философиясы және күнделікті қызметті сапалы жетілдіретін басқа да құралдар қарастырылады.
Бүкіл блок басқарудың икемді дағдыларын дамыту мәселелеріне арналған (БАҚ-пен өзара іс-қимыл, креативті ойлауды дамыту, көпшілік алдында сөйлеу және т.б.).
Осылайша бірегей оқу бағдарламасы қораптан тыс және сыни тұрғыдан ойлауға, тез шешім қабылдауға және шындықтың жаңа шындықтарына икемді бейімделуге қабілетті жаңа формацияның тиімді басшыларын дайындауға бағытталған.
Бүгінгі таңда 11 курста жауапты мемлекеттік және саяси лауазымдарды атқарған 122 резервші оқытылды.
Біліктілікті арттыру курстары
Біліктілікті арттыру курстары жаңа формат бойынша өткізіледі және тәжірибеге бағдарланған.
Атап айтқанда, оқытуды ұйымдастыру үш негізгі кезеңді қамтиды: «Практиканың білімге қажеттілігін зерттеу және біліктілікті арттыру курстарының тақырыптарын қалыптастыру», «Біліктілікті арттыру курстары тақырыптарының ерекшелігін ескере отырып, даярлаудың неғұрлым тиімді нысандарын айқындау» және «Әрбір оқу курсының практикалық тиімділігін бағалау және жұмысқа тиісті түзетулер енгізу».
Осы тәсілдерді іске асырудан күтілетін нәтиже-оқытудан өткен қызметкердің жұмыс тиімділігінің артуы, білім мен дағдылардың жетіспеушілігінен туындаған жұмыстағы кемшіліктер мен кемшіліктердің санын азайту.
Курстардағы сабақтарды Академияның профессорлық-оқытушылық құрамы өткізеді. Сонымен қатар дәріскер ретінде Жоғарғы Соттың судьялары, Бас прокуратураның, Экономикалық тергеу қызметінің, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Әділет министрлігінің қызметкерлері, сертификатталған халықаралық жаттықтырушылар шақырылады.
Арнайы бастапқы оқыту
Прокуратура органдарының (ҚСжАЕАКД, БӘП), сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің және экономикалық тергеу қызметінің жас қызметкерлерін оқытудың түбегейлі жаңа нысаны қолданылады.
Тағайындалғаннан кейін құқық қорғау органдарының қызметкерлері озық білім беру технологиялары негізінде Академияда толыққанды айлық курстан өтеді және практикалық бөлімге баса назар аударады.
Оқыту құзыреттілік паспортының (жалпы салалық, жазбаша, коммуникативтік, кәсіптік) негізінде әзірленген оқу жоспарларына сәйкес жүргізіледі.
Дәріс және практикалық сабақтарды Академия, Бас прокуратура және басқа да уәкілетті органдардың қызметкерлері өткізеді.
Сондай-ақ физикалық, атыс және жауынгерлік дайындыққа назар аударылады.
Кәсіби деңгей прокурордың күнделікті жұмысын модельдейтін кейстік мәселелерді шешу барысында анықталады.
Тексеруге келесі дағдылар жатады: ведомстволық ақпараттық жүйелермен жұмыс істей білу, заңды құжаттарды дайындау, қадағалау салалары бойынша жұмысты ұйымдастыру, проблемалық мәселелерді талдау, оларды шешуге шығармашылық тұрғыдан қарау және т. б.
2016 жылдан бастап 2023 жыл аралығында құқық қорғау органдарының 1 802 қызметкері оқудан өтті.
Жаһандық қауіп-қатерлерге қарсы іс-қимыл бойынша Өңірлік хаб туралы
2016 жылы Құқық қорғау органдары академиясы Жаһандық қауіп-қатерлерге қарсы іс-қимыл жөніндегі өңірлік хабтың қалыптасуы мен жұмыс істеуі туралы стратегиялық мақсатты айқындады.
Академияның бастамасы 2018 жылғы 11 сәуірде Венада қол қойылған Қазақстан Бас прокуратурасы мен БҰҰ ҮЕҰ арасындағы өзара түсіністік және ынтымақтастық туралы меморандум шеңберінде БҰҰ мақұлданды.
Осы мақсатқа жету үшін ресурстарды біріктіру және Академия мен оның серіктестерінің мамандарды даярлау және тәжірибеге бағытталған зерттеулер жүргізу бойынша бірыңғай алаң құру үшін күш-жігерін үндестіру қажет болды.
Бүгінгі таңда біз Орталық Азия құқық қорғау органдарын оқытуды тиімді жүзеге асырамыз және терроризм мен экстремизмге, қаржылық қылмыстар мен сыбайлас жемқорлыққа, есірткі қылмысына, адам саудасына және киберқылмыстарға қарсы іс-қимыл саласында үнемі тәжірибе алмасамыз.
Осы жылдар ішінде Хаб алаңында 205-ден астам түрлі оқыту іс-шаралары өткізілді, онда Қазақстанның бес жарым мыңнан астам құқық қорғау органдарының, сондай-ақ 27 елден (Қырғызстан, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан, Ауғанстан, Пәкістан, Беларусь, Армения, Грузия, Литва және т.б.) 747-ден астам қызметкердің біліктілігін арттырды. Оқыту үшін 431 шетелдік сарапшы тартылды.
БҰҰ ЕҚБ және АҚШ елшілігінің қолдауымен хаб алаңында Қазақстанның құқық қорғау және басқа да мемлекеттік органдарының қызметкерлері қатарынан қаржылық (14) және киберқылмыстарды (20) тергеу саласындағы ұлттық жаттықтырушылар дайындалды. Ағымдағы жылы ХКҰ қолдауымен адам саудасына қарсы іс-қимыл жөніндегі 23 Ұлттық жаттықтырушыны даярлауды аяқтайды.
Жаһандық қауіп-қатерлерге қарсы іс-қимыл жөніндегі Өңірлік Хаб ретіндегі қызмет Академияға базалық ұйымдар рөлінде екі халықаралық мәртебе беруге алып келді.
Мәселен, 2018 жылғы 6 сәуірде Академияның ТМД Сыртқы істер министрлері кеңесінің шешімімен салықтық (қаржылық) тергеу органдары үшін кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау жөніндегі базалық ұйым мәртебесі берілді.
2020 жылғы 10 желтоқсаннан бастап Академия ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің прокуратура органдарының прокурорлық-тергеу қызметкерлерін қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі базалық ұйымы болып табылады.
Достастыққа қатысушы елдердің қажеттіліктері мен ұсыныстарын ескере отырып, Академия жыл сайын осы бағытта халықаралық оқыту іс-шараларын өткізеді.
Академия осы мәртебеде қаржылық қылмыстарды тергеу (салық) саласында 7 және прокурорлық-тергеу қызметкерлері үшін 4 білім беру іс-шараларын ұйымдастырды.
Білім беру қызметтерін барлық бағыттар бойынша үздік ұлттық және шетелдік мамандар, оның ішінде кәсіби ғалымдар, практик-мамандар, білім беру процесіне кезең-кезеңімен тартылатын өз саласының инноваторлары көрсетеді.
Мысалы, терроризмге және діни экстремизмге қарсы іс-қимыл саласында бұл ҚР ҰҚК АТО, БҰҰ ЕҚБ штаб-пәтерінің терроризмнің алдын алу секторы, терроризмге қарсы күрес жөніндегі Еуропа бөлімінің сарапшылары қатарындағы кәсіпқойлар пулы.
Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің кәсіби деңгейін арттыруды, озық тәжірибе мен білім алмасуды қамтамасыз ету үшін отандық, шетелдік және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық белсенді дамып келеді.
Жалпы, әр бағыт бойынша Академияда серіктес ретінде 10-нан 30-ға дейін отандық, шетелдік және халықаралық ұйымдар бар.
Оқыту мазмұны
* адам саудасына және заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимыл саласында адам саудасына қарсы іс-қимыл жөніндегі халықаралық және ұлттық заңнама; адам саудасының алдын алудың заманауи тетіктері адам саудасының құрбандары және оларға көмек көрсету; адам саудасы саласындағы қылмыстарды анықтау және ашу жөніндегі қызмет болып табылады;
* қаржылық қылмыстарға және сыбайлас жемқорлықты заңдастыруға қарсы іс-қимыл саласында-қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) қарсы іс-қимыл; сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін бағалау әдістемесі; қылмыстық қызметтен түсетін кірістерді заңдастыруға қарсы іс-қимыл саласындағы жұмысты ұйымдастырудың қазіргі заманғы тәсілдері (Еуропадағы «CARIN» және Азиядағы «ARIN-AP» активтерін қайтару бойынша ақпарат алмасу желілері; топ ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу (ФАТФ)/Еуразиялық Топ (ЕАТ); «ЭГМОНТ» тобы, шешімін жедел талдау құралдары);
* киберқылмысқа қарсы іс-қимыл саласында-компьютерлер мен желілер; компьютерлік қылмыстардың қылмыстық-құқықтық және криминологиялық сипаттамасы; тергеу және электрондық дәлелдемелер; компьютерлік-техникалық сараптама; халықаралық ынтымақтастық;
* есірткінің заңсыз айналымына қарсы іс-қимыл саласында-интернет желісінің ақпараттық ресурстарын, оның ішінде «TOR желісінің жасырын интернеті» Web-ресурсын пайдалана отырып, есірткі және психотроптық заттардың таралуына қарсы іс-қимыл әдістері; интернет желісінде есірткі құралдары мен психоактивті заттардың жарнамалануы мен таралуына қатысы бар сайттарды анықтау және бұғаттау; қолма-қол ақша алу орындарын анықтау әдістемесі және нақты пайдаланушыларды анықтау; почта жөнелтімдері арқылы есірткінің таралуына қарсы күрестегі халықаралық тәжірибе;
* экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл саласында-терроризмге қарсы іс-қимыл стратегиялары: озық елдердің жетістіктері мен қателіктері; терроризмге қарсы қауіпсіздікті, оның ішінде террористік тұрғыдан осал объектілерде қамтамасыз ету; кибертерроризм, радикалдандыру және интернет арқылы тарту ерекшеліктері; терроризм мен экстремизмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл; экстремизм жөніндегі істерді тергеудің шетелдік тәжірибесі; терроризмге қарсы күрес жөніндегі озық елдердің заңнамасы терроризм; халықаралық террористік ұйымдардың қызметі; терроризм әдістері; терроризм мен экстремизмнің алдын алу;
Тыңдаушылардың теориялық білімдерін бекіту үшін Академия базасында симуляциялық жаттығулардың мультифункционалды залы іске қосылды: кибер-орталық (компьютерлермен, серверлік жабдықтармен, кримлабораториямен жабдықталған), трансформер-зал, оның негізгі функциясы симуляциялық жаттығуларды, сондай-ақ өңірлік хабтың барлық бағыттары бойынша тренингтердің басқа да түрлерін өткізу болып табылады және сарапшылар білім алушылардың жұмысын үйлестіретін басқару орталығы.
Оқыту қазіргі қызметкерлерге оқу материалын толық игеруге көмектесетін инновациялық әдістемелер негізінде құрылады.
Білім беру бағдарламаларын қалыптастыру және тренингтер өткізу кезінде қызметкерлер классикалық тренинг жүйесінің «алтын» ережесін ұстанады, мұнда 80% — практикалық кейстер мен тапсырмалар, симуляциялық жаттығулар және т.б., ал 20% — теориялық білім.
Қылмыстық кірістерді заңдастыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша тренингтерде дәлелдемелерді жанама жинау әдістері қолданылады. Адам саудасына қарсы іс – қимыл, терроризм мен экстремизмге қарсы іс – қимыл бағыттары бойынша оқыту іс-шараларының мазмұнына кинотренинг сияқты заманауи оқыту нысаны енгізілген.
2018 жылдан бастап оқыту процесінде адам саудасына қарсы іс-қимыл және есірткі қылмысынан алынған кірістерді жылыстату бойынша симуляциялық тренингтер белсенді қолданылады.
Ағымдағы жылы «Интернет желісінде есірткі қылмысын анықтау және тергеу, есірткі табыстарын заңдастыру (жылыстату)» тақырыбында симуляциялық тренингтің жаңа сценарийі әзірленді.
Симуляциялық оқытудың өзіндік ерекшеліктері бар:
* жаттығулар тірі актерлерді аптаның ішінде тәжірибешілер зерттейтін нақты жағдайларды модельдеу үшін пайдаланады;
* оқыту форматы әртүрлі қызмет салаларындағы тәжірибешілерді біріктіретін пәнаралық тәсілге негізделген;
* оқыту әртүрлі өңірлерден келген тыңдаушылардың қатысуын көздейді, бұл адамдардың өзара іс-қимылына үлкен мән береді.
Бұл ерекшеліктер өте маңызды, өйткені бұл қатысушылар, бағыттар мен аймақтар арасында берік кәсіби байланыс орнатуға көмектесетін адамдардың өзара әрекеті.
Хаб алаңында талдамалық жұмыс жүргізіледі, бағыттар бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірленеді, ТМД елдерінің құқық қорғау органдарының құқық қолдану практикасын ұдайы зерделеу және жүйелі құқықтық олқылықтарды шешу бойынша нормашығармашылық бастама жүргізіледі.
Оқытудың жаңа нысандарын, инновациялық әдістері мен технологияларын үнемі іздеу және жинау жүргізілуде. ТМД елдерінің қазіргі заманғы сын-қатерлері мен әлеуметтік сезімтал проблемаларына сүйене отырып, жаңа сапалы білім беру және ғылыми өнімдерді құру.
Мысалы, пандемия және қашықтан жұмыс істеу формасына көшу кезеңінде Құқық қорғау органдары академиясы ЕҚЫҰ-ның Астана қаласындағы кеңсесі мен АҚШ Елшілігінің көмегімен Қазақстан Республикасында адам саудасына қарсы іс-қимыл және қылмыстық кірістерді заңдастыруға және ұрланған активтерді қайтаруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша авторлық базалық оқыту бейне курстарын құрды.
